เมื่อเริ่มการอดอาหาร ร่างกายจะเข้าสู่กระบวนการที่ซับซ้อนในการปรับตัวเพื่อจัดการกับการขาดพลังงานและสารอาหารที่ได้รับอย่างเพียงพอ กระบวนการนี้เกิดขึ้นเป็นลำดับขั้นตอน ซึ่งสามารถแบ่งออกได้ตามระยะเวลาและการเปลี่ยนแปลงทางชีวเคมีของร่างกาย ดังนี้:
- ช่วง 6-12 ชั่วโมงแรก
ในช่วงนี้ ร่างกายยังคงใช้พลังงานจากอาหารที่ถูกย่อยและดูดซึมเข้าสู่เลือด น้ำตาลในเลือดที่มาจากกลูโคสในอาหารเป็นแหล่งพลังงานหลัก ร่างกายจะใช้กลูโคสที่เหลือจากการย่อยอาหารและน้ำตาลที่สะสมอยู่ในตับและกล้ามเนื้อในรูปของไกลโคเจน เมื่อแหล่งพลังงานเหล่านี้เริ่มหมดลง ร่างกายจะเริ่มเข้าสู่กระบวนการดึงไขมันมาใช้เป็นแหล่งพลังงานทดแทน
- ช่วง 12-24 ชั่วโมง
ในระยะนี้ หลังจากที่ไกลโคเจนในตับและกล้ามเนื้อถูกใช้จนหมด ร่างกายจะเริ่มเข้าสู่กระบวนการสลายไขมัน (Lipolysis) ไตรกลีเซอไรด์ในเนื้อเยื่อไขมันจะถูกสลายเป็นกรดไขมันและกลีเซอรอล กรดไขมันเหล่านี้จะถูกส่งเข้าสู่กระแสเลือดเพื่อใช้เป็นพลังงาน โดยเฉพาะในกล้ามเนื้อและเนื้อเยื่อที่ไม่ใช่สมอง ส่วนกลีเซอรอลที่ได้จากกระบวนการสลายไขมันจะถูกแปรสภาพเป็นกลูโคสผ่านกระบวนการที่เรียกว่า **Gluconeogenesis** เพื่อรักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้เพียงพอต่อการทำงานของสมอง
- ช่วง 2-3 วัน
หลังจากอดอาหารมาประมาณ 48-72 ชั่วโมง สมองยังคงต้องการกลูโคสเพื่อการทำงาน ดังนั้น ร่างกายจะเพิ่มการสร้างกลูโคสผ่านกระบวนการ Gluconeogenesis ซึ่งนอกจากกลีเซอรอลจากไขมันแล้ว โปรตีนจากกล้ามเนื้อก็จะถูกสลายเพื่อสร้างกลูโคสเช่นกัน กระบวนการนี้ทำให้กล้ามเนื้อเริ่มถูกย่อยสลายเป็นกรดอะมิโน และนำไปใช้ในการผลิตพลังงาน ส่งผลให้เกิดการสูญเสียมวลกล้ามเนื้อและความแข็งแรงของร่างกายลดลง
- ช่วง 4-5 วันขึ้นไป
ในช่วงนี้ ร่างกายจะปรับตัวอีกครั้งด้วยการลดการสลายโปรตีนจากกล้ามเนื้อและเพิ่มการใช้พลังงานจากคีโตน (Ketones) คีโตนเกิดขึ้นจากการที่ไขมันถูกสลายและเปลี่ยนเป็นสารพลังงานที่สมองและเซลล์ในร่างกายสามารถใช้แทนกลูโคสได้ กระบวนการนี้เป็นส่วนหนึ่งของภาวะคีโตซิส (Ketosis) ซึ่งจะเกิดขึ้นเมื่อร่างกายขาดกลูโคสเป็นเวลานาน คีโตนจะกลายเป็นแหล่งพลังงานสำคัญให้กับสมอง ช่วยลดการพึ่งพากลูโคสจากโปรตีนที่ย่อยสลายจากกล้ามเนื้อ
- ระยะยาว: ผลกระทบต่อสุขภาพ
แม้ว่าร่างกายจะปรับตัวเพื่อใช้พลังงานจากไขมันและคีโตน แต่การอดอาหารเป็นระยะเวลานานโดยไม่มีการทดแทนสารอาหารที่จำเป็นอาจส่งผลเสียต่อสุขภาพได้ การขาดสารอาหารจำเป็น เช่น วิตามินและเกลือแร่ อาจทำให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ ฮอร์โมนไม่สมดุล และเกิดปัญหาทางระบบประสาท นอกจากนี้ การสูญเสียมวลกล้ามเนื้ออย่างต่อเนื่องจะทำให้ร่างกายอ่อนแอและไม่มีแรงที่จะทำกิจกรรมต่างๆ และในที่สุดอาจเกิดภาวะหัวใจล้มเหลวหรืออวัยวะอื่นๆ ล้มเหลวจากการขาดพลังงานที่เพียงพอ
การอดอาหารทำให้ร่างกายเข้าสู่กระบวนการดึงพลังงานจากไขมันและโปรตีน แต่ในระยะยาว หากขาดสารอาหาร ร่างกายอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนต่างๆ ดังนั้น การดูแลสุขภาพและสารอาหารเป็นสิ่งที่สำคัญ
สนับสนุนโดย hoiana เวียดนาม